Cây bạch đồng nữ chưa thấy tài liệu nghiên cứu. Năm 1968, bộ môn dược liệu phối hợp với phòng đông y thực nghiệm Viện đông y nghiên cứu thấy bạch đồng nữ của ta có tác dụng hạ huyết áp do dãn mạch ngoại vi; ngoài ra có tác dụng lợi tiểu, có khi năng ngăn chặn 1. Đặc điểm cây bạch mã xanh. Cây bạch mã xanh cũng giống như cây bạch mã hoàng tử thuộc họ ráy chúng có nguồn gốc ở châu Á nhiệt đới, là loại cây bụi trồng làm kiểng được nhiều người ưa chuộng và săn đón. Phân biệt 2 loại bạch mã. Cây Có thân ngắn màu trắng Nếu bạn so sánh hình ảnh của giống ngựa Yomud với bức ảnh của Akhal-Teke, sự khác biệt với tất cả người thân của chúng sẽ rất đáng chú ý. Mặc dù người Akhal-Teke đôi khi bắt gặp rất giống với người Yomud. Màu sắc chính của ngựa Yomud là màu xám. Ngoài ra còn có Thay vì con cái, cá ngựa đực mang phôi cá ngựa đang phát triển trong một cái túi giống như chuột túi. Trong mùa giao phối, con cái gửi trứng vào túi và con đực thụ tinh chúng. Sau khoảng hai tuần phát triển, cá ngựa con được thả ra ngoài môi trường biển, sẵn sàng bơi ra và khám phá thế giới đại dương. Quá trình cá ngựa mang thai Giống vật nuôi Việt Nam chỉ về các giống vật nuôi có nguồn gốc, xuất xứ từ Việt Nam cũng như một số giống đã được nội địa hóa đã và đang có trên lãnh thổ Việt Nam, người ta hay gọi với tên thông thường là giống nội. Trên thực tế, còn nhiều giống vật nuôi chưa được luật quy định hết, bao gồm . Ngựa ở Việt Nam chưa được nuôi phổ biến để trở thành gia súc. Tuy nhiên, nhu cầu thịt ngựa, hay cao ngựa, đang ngày một tăng cao ở bộ phận những người có điều kiện kinh tốt. Cũng chính vì vậy mà việc chăn nuôi ngựa được đánh giá là mô hình rất tiềm năng. Bài viết dưới đây, Triệu Phú Nông Dân sẽ chia sẻ tới bà con giá ngựa giống các loại, cũng như các trang trại bán ngựa giống uy tín ngựa giống các loại hiện nayTại Việt Nam, do xu hướng nuôi ngựa chưa được phổ biến, số lượng đàn ngựa cũng chưa cao nên ngựa vẫn là loại động vật thuộc loại tương đối hiếm. Giá ngựa giống và thịt luôn ở mức cao. Ngựa nuôi ở nước ta chủ yếu là giống ngựa màu, ngựa nhỏ và ngựa bạch. Trong đó, loại có giá trị cao và được nhiều người ưu chuộng vẫn là ngựa một con ngựa bạch giống bình thường dao động từ 20-25 triệu/con. Giá ngựa giống khác thì rẻ hơn, chỉ khoảng 15 – 20 triệu mỗi con. Ngựa con sau khi ngừng sữa mẹ sẽ được tách để xuất chuồng cho đơn vị có nhu cầu nuôi thương phẩm hoặc nhân giống. Giống ngựa bạch là quý nên hơn cả nên hiện nay được phối giống nhiều để tạo ra ngựa bạch con cung cấp cho thị chỉ ngựa giống có giá bán cao và được thị trường tiêu thụ nhiều mà ngựa thịt cũng đang rất phổ biến. Nhu cầu tiêu thụ của nhiều người về giống ngựa này cao cả thịt và cao ngựa bạch. Mỗi con có giá thương phẩm rất cao từ 50-70 triệu động và tùy theo từng thời điểm. Nếu thời điểm khan hiếm thì giá bán còn cao hơn, thậm chí phải đặt hàng trước mới Trang trại bán ngựa giống trên toàn quốcKhông giống như các trang trại gia súc khác, trang trại ngựa không dễ tìm kiếm nhưng không phải không có. Đến đúng khu vực nuôi ngựa thì sẽ tìm được giống như mong muốn. Một số địa chỉ bạn có thể tham khảo là1. Trang trại Vạn AnVạn An là một trang trại đã có ra đời từ từ năm 2005 tại Xã Yên Mỹ, huyện Thanh Trì, Hà Nôi. Trang trại có diện tích chăn nuôi rất lớn, cung cấp nhiều loại vật nuôi có hiệu quả kinh tế cao như ngựa bạch, lợn rừng Thái Lan, Nhim, gà thả vườn, gà chọi, gà đông hồ, vit, ngan …,Con giống tại đây đều là loại được phối giống từ nguồn gen quý, đảm bảo chất lượng được nuôi theo một quy trình nghiêm ngặt, tuyệt đối không dùng thức ăn tăng trọng và thức ăn có chất tạo nạc nên hoàn toàn yên tâm cho người sử con hoặc người có nhu cầu về bất kỳ con giống nào đều được cung cấp tư liệu chăn nuôi đúng kỹ thuật, hỗ trợ trong quá trình chăm sóc, tư vấn hiệu hệ Công ty Cổ phần Hội Thú y Việt Nam Địa chỉ 15 ngõ 117 Thái Hà – Đống Đa – Hà Nội Điện thoại – . DĐ Email [email protected]2. Trung tâm Nghiên cứu và Phát triển Chăn nuôi miền núi Đây là trung tâm thuộc Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn Việt tâm Nghiên cứu và Phát triển Chăn nuôi miền núi hiện tại là trang trại nuôi ngựa lớn nhất nhì nước ta. Hiện trung tâm có hơn con ngựa lai các loại được chăm sóc, nhân giống đảm bảo đúng kỹ thuật lớn nhất nước ta. Chất lượng chăm sóc và nhân giống ở đây được nghiên cứu từ các thạc sĩ nông nghiệp giàu trình độ chuyên môn, từ cánh đồng cỏ nuôi ngựa cũng được chăm sóc cẩn thận, đảm bảo cung cấp chất dinh dưỡng cho ngựa, giúp ngựa lớn nhanh, khỏe mạnh và cho chất lượng thương phẩm tốt giống ngựa ở đây được nuôi ở các ô chuồng khác nhau nên được chăm sóc rất kỹ càng. Với số lượng ngựa thương phẩm, ngựa thịt lớn như vậy đảm bảo đủ cung cấp cho nhu cầu của thị trường và giá bán hợp lý hệ Địa chỉ Bình Sơn, Sông Công, Thái Nguyên Điện thoại 090 430 76 973. Trang trại ngựa Hưng ThuậnTrang trại chăn nuôi và bảo tồn giống ngựa Hưng Thuận là một trong những đơn vị chăn nuôi ngựa lớn ở nước ta. Tại đây có nhiều giống ngựa chất lượng đảm bảo sẽ cung cấp đúng như yêu cầu của khách hàng. Những đơn vị có nhu cầu có thể liên hệ để được cung cấp ngựa giống chất lượng, đa dạng độ tuổi và giá bán hợp có thể liên hệ với trại ngựa tại Hưng Thuận, Tràng Bảng, Tây Ninh để đến tham quan trại ngựa tại chỉ Tổ 8, ấp Tân Thuận, Xã Hưng Thuận, Huyện Trảng Bàng, Tây Ninh Điện thoại 0913885883III. Kết luậnNgựa là loài tương đối khó nuôi, khó thuần, ưa môi trường hoang dã hoặc bán hoang dã, và phải có kỹ thuật chăn nuôi cao. Nếu bà con hoặc đơn vị nào muốn nuôi ngựa thì nên liên hệ với các trại ngựa để tham quan mô hình cũng như học hỏi kinh nghiệm nuôi ngựa hiệu quả để không bị tổn hao đầu tư. Các trang trại ngựa giống luôn sẵn sàng cung cấp tư liệu để giúp đỡ các đơn vị nuôi tốt hơn.>> Mời bà con tham khảo thêm bài viết Hướng dẫn kỹ thuật nuôi ngựa thịt chi tiếtHướng dẫn kỹ thuật nuôi ngựa sinh sảnGiá bò giống và giá bò thịt hiện nay. Các trang trại mua bán bò uy tínMua dê giống ở đâu? Các trang trại, cơ sở bán dê giống uy tín Nuôi ngựa bạch có khó không? Hướng dẫn kỹ thuật chăn nuôi ngựa bạch lấy thịt và sinh sản. Ngựa bạch khác ngựa trắng như thế nào? Mô hình trang trại nuôi ngựa bạch làm giàu tại Bắc Giang, Thái Nguyên và một số tỉnh thành phía Bắc. Ngựa bạch Ngựa bạch khác ngựa trắng Một số bạn chiết tự chữ “bạch” theo tiếng Hán-Việt nghĩa là trắng, và vô tình hiểu ngựa bạch nghĩa là ngựa màu trắng. Tuy nhiên thực tế không phải như vậy. Ngựa bạch khác ngựa trắng. Ngựa bạch thực tế là những con ngựa bị bệnh bạch tạng, độ biến gen. Do đó ngựa bạch khác ngựa trắng như các lỗ tự nhiên có màu hồng đỏ, bốn chân có móng sừng, màu cước ánh bạc. Ngựa bạch tương đối quý hiếm do tỷ lệ xuất hiện thấp, chúng thường được chọn giống và nhân nuôi ngựa để lấy xương làm cao ngựa bạch. Ở một số nơi, các đàn ngựa bạch tạng này được nhân nuôi thành quần thể để bảo tồn. Giống ngựa này ít bệnh tật, không mất nhiều công chăm sóc. Trong khi đó ngựa lông trắng đơn thuần còn được gọi là ngựa kim, có vành mắt đen. Giá trị kinh tế của loại ngựa này thấp hơn ngựa bạch tạng! Giá ngựa bạch trên thị trường Giá của một con ngựa bạch ngựa trưởng thành vào khoảng 50 đến 70 triệu đồng 1 con. Cứ mỗi một năm rưỡi, mỗi chú ngựa cái lại cho ra một lứa ngựa bạch mới có giá trị rất cao. Giá ngựa bạch giống khoảng 20 đến 25 triệu đồng 1 con. Ngựa bạch khác ngựa trắng Ngoài ra còn giống ngựa bạch Tây Tạng có hình thể lớn, con trưởng thành có thể nặng đến 350kg. Do đó giá ngựa bạch Tây Tạng rất cao. Tuy nhiên điểm yếu của giống ngựa này là quen sống ở xứ lạnh nên về Việt Nam gặp thời tiết nóng rất dễ chết. Nuôi ngựa bạch Dưới đây là kinh nghiệm nuôi ngựa bạch mà chúng tôi tổng hợp lại được từ nhiều làng nghề, hợp tác xã lớn trên toàn quốc. Điều đầu tiên và quan trong nhất là khâu chọn giống Chọn ngựa giống Nên chọn ngựa bạch F1 có bố mẹ khỏe mạnh, khả năng sinh sản tốt. Ngựa giống cần có ngoại hình cân đối, không bị dị tật, móng tròn, màu lông đồng nhất, bộ phận sinh dục bình thường. Thời gian chọn ngựa giống tốt nhất khi ngựa đạt khoảng 6 tháng tuổi. >>> Bấm ngay để xem cao ngựa nguyên chất chỉ 299k/lạng! Thiết kế chuồng nuôi ngựa Chuồng ngựa cần thiết kế 2 mái để tạo sự thông thoáng và tránh nước mưa hắt vào. Trong chuồng có tàu cỏ, cửa sổ cách nền chuồng – Nền chuồng nên lát bằng gạch để bảo vệ móng ngựa, không nên để nền đất trần dễ làm hỏng móng. Chuồng ngựa cần có độ dốc, có rãnh thoát nước trong chuồng để thuận tiện cho việc vệ sinh. Bên cạnh tàu cỏ cũng cần có máng uống cho ngựa. Máng nên để cao khoảng 1m, để cho ngựa ăn uống thuận lợi. Cần đảm bảo mật độ ngựa trong chuồng ở mức vừa phải. Với ngựa sau cai sữa từ 6-12 tháng, mật độ trung bình từ 1,5 – 2m2/con. Với ngựa trên 1 năm tuổi, mật độ trung bình từ 5 – 6 m2/con. Ngựa mang thai hay ngựa mẹ đang nuôi con cần nhốt trong chuồng riêng. Nên thiết kế thêm sân chơi liền chuồng cho ngựa, có thành cao Mật độ trung bình 2m/con đối với một sân chơi. Chế độ ăn cho ngựa Thông thường, hằng ngày ngựa được chăn thả và có thể tự kiếm khoảng 40% lượng thức ăn cần thiết. Khi ngựa ở tại chuồng, cần bổ sung một lượng thức ăn tương đương với 60% nhu cầu của chúng, bao gồm cả thức ăn thô và thức ăn tinh. Thức ăn thô bao gồm cỏ, thân cây ngô, lá lạc, dây lang, rau… Vào mùa đông, thức ăn thô tươi khan hiếm, có thể chuẩn bị rơm khô để làm thức ăn thô khô cho ngựa. Cần lưu ýphối hợp các loại cỏ chứ không nên chỉ sử dụng một loại cỏ, dùng nhiều cỏ chứa nhiều nước ngựa sẽ đau bụng. Ngoài thức ăn thô, cũng cần bổ sung thêm thức ăn tinh cho ngựa như cám hỗn hợp, cám gạo hay các loại củ tươi như ngô, khoai, sắn… Đây là nguồn thức ăn quan trọng giúp cung cấp dinh dưỡng để ngựa phát triển tốt hơn. Đối với ngựa con được 3 tháng tuổi, bắt đầu cho ngựa con tập ăn cám tổng hợp, cỏ non, người nuôi cần cho thức ăn vào máng ăn nhỏ trong chuồng ngựa con và cho ăn tự do. Với ngựa sau cai sữa từ 6 tháng đến 1 năm cho ăn thức ăn thô bằng 15-20% trọng lượng cơ thể và bổ sung 1 kg thức ăn tinh/ngày. Với ngựa trên 1 năm, cho ăn thức ăn thô bằng 12-15% trọng lượng cơ thể và bổ sung 1,5 kg thức ăn tinh/ngày. Với ngựa chửa và nuôi con cần tăng lượng thức ăn tinh lên khoảng 2 kg/ con/ngày. Chăm sóc ngựa Việc tắm chải giúp ngựa tăng cường sự tuần hoàn và trao đổi chất, sinh trưởng tốt. Ngoài ra, tắm chải còn giúp ngựa phòng tránh được các ký sinh trùng ngoài da như rận, ghẻ. Vào mùa nóng ngựa cần được tắm chải thường xuyên, còn vào mùa lạnh chỉ nên chải lông cho ngựa. Khi chải lông cần trải theo chiều của lông từ trên xuống dưới. Thực hiện cắt bờm, đuôi ngựa, trong quá trình chăm sóc, cần chú ý xem bờm và đuôi ngựa đã quá dài hay chưa để cắt sửa kịp thời, tránh tình trạng bờm bị vón, chạm và mắt làm đau mắt hay đuôi ngựa quá dài dễ bị bẩn. Cách cắt bờm là phía trước cắt trêm mắt, phía sau cắt ngắn còn 2–3 cm. Cách cắt đuôi ngựa thì cần hết sức cẩn thận, phải đứng ngang bên hông, không được đứng phía sau, ước khoảng ngang kheo để cắt đuôi cho ngựa. Ngoài thời gian thả ngựa cần cho ngựa vận động thêm 1 lần/ngày. Buộc dây cho ngựa cố định tại một chỗ, cho ngựa chạy vòng tròn, lấy điểm buộc dây làm tâm. Chế độ tập luyện vừa đủ này sẽ giúp ngựa nâng cao sức khỏe, sinh trưởng phát triển tốt hơn. Nuôi ngựa bạch Phòng chữa bệnh cho ngựa Chăm sóc cho ngựa cần phải có kiến thức cơ bản như tiêm thuốc, tẩy trùng… Nếu tiêm thuốc quá liều hoặc tìm không đúng ven, ngựa sẽ sốc thuốc và chết. Ngựa bị áp xe, nếu tắm bằng nước không sạch, vết thương sẽ bị nhiễm trùng. Để phòng bệnh cho ngựa, đầu tiên cần làm tốt khâu vệ sinh chuồng trại. Cách hữu hiệu nhất là quét vôi 2 lần/ năm hoặc phun thuốc sát trùng Crizin 2%, một năm 3 lần. Các bệnh thường gặp ở ngựa là bệnh ký sinh trùng đường máu, bệnh ký sinh trùng đường tiêu hóa. Phòng bệnh ký sinh trùng đường máu bằng cách Dùng Azidin, pha dung dịch 7 %, tiêm 1 năm 2 lần. Phòng bệnh ký sinh đường tiêu hóa thì đối với ngựa con khi ngựa 21 ngày, tiêm phòng lần 1 khi ngựa 90 ngày, tiêm lặp lại. Dùng Levamixon 7%, 1ml/ 15 kg thể trọng, tiêm bắp. Đối với ngựa trưởng thành, cũng dùng levamixon 7% hoặc Hemectin để tiêm phòng bệnh, định kỳ 1 năm 2 lần. Phòng bệnh định kỳ là một khâu rất quan trọng trong quy trình chăn nuôi. Phòng bệnh tốt không những giúp ngựa phát triển tốt mà còn giúp người chăn nuôi giảm thiểu rủi ro, tăng hiệu quả kinh tế. Nuôi ngựa sinh sản Đặc tính của ngựa cứ trung bình khoảng năm rưỡi mới sinh một lứa. Gần đến ngày đẻ ngựa kém ăn, không yên tĩnh, thường ngó nhìn bụng. Đường sinh dục mở to, bầu vú phát triển nhanh. Trước khi đẻ 2 ngày trong núm vú có đầy sữa đầu, núm vú to lên, có con sữa rỉ ra từng giọt, có con sữa quấn khô lại bịt lấy núm vú. Khi thấy sữa đã chảy ra từng giọt thì trong ngày hoặc sang ngày sau thì ngựa đẻ. Ngựa thường đẻ vào chiều và đêm. Lúc gần đẻ con vật bồn chồn, đứng nằm không yên. Có con chân trước cào đất, chân sau đá vào bụng, cong lưng mà rặn. Ngựa thường rặn đẻ đột ngột, bắt đầu rặn một lúc thì nằm xuống. Có trường hợp khi bọc ối lòi ra thì ngựa mẹ đứng lên ngay hoặc do thai giãy yếu nên bọc ối không vỡ ra được. Phải xé rách bọc ối ngay, nếu để chậm ngựa con dễ bị ngạt. Nếu thai thuận, ngựa đẻ bình thường thì thời gian đẻ chỉ kéo dài 20-30 phút. Ngựa con khoẻ mạnh thông thường tự nó đạp rách và giải phóng khỏi màng thai. Người chăn nuôi chỉ cần cắt rốn cách bụng 2 cm, sát trùng bằng cồn iôt để tránh nhiễm trùng. Dùng rơm hoặc cỏ khô mềm lau toàn thân ngựa con. Móc hết nhớt ở mồm, mũi và tai. Sau 30 – 60 phút, ngựa con đứng dậy được và tìm vú mẹ. Nếu ngựa con yếu, người chăn nuôi cần hỗ trợ nó bằng cách nâng nó đứng lên, giúp tìm vú mẹ và đỡ nâng thân mình để nó bú được sữa đầu càng sớm càng tốt. Điều này giúp ngựa con có kháng thể miễn dịch có lợi cho sự chống đỡ bệnh tật. Độn rơm hoặc cỏ khô để giữ nền chuồng ấm, tránh lạnh cho cả mẹ và con. Lúc đầu khoảng 1 giờ ngựa con bú một lần. Nếu ngựa mẹ phải đi làm việc sớm thì cần chú ý trong hai tháng đầu cứ 2 giờ phải cho ngựa mẹ nghỉ để ngựa con đến bú một lần. Bài tiếp theo Mô hình trang trại ngựa bạch tại Bắc Giang, Thái Nguyên Thời sự Chủ nhật, 15/5/2016, 0200 GMT+7 Những đồi cỏ rộng là nơi người dân xã Hữu Kiên Chi Lăng, Lạng Sơn chăn thả ngựa bạch. Do thích hợp với điều kiện khí hậu, thổ nhưỡng, giống ngựa này đã giúp nhiều gia đình thoát nghèo. Đường đến xã Hữu Kiên uốn lượn quanh co, phải vượt qua nhiều núi cao, cây cối ngút ngàn. Trên các sườn đồi thoai thoải vươn dài nối tiếp nhau, xuất hiện bóng những con ngựa đang thong dong gặm cỏ. Hữu Kiên nổi tiếng với nghề nuôi ngựa bạch, hiện toàn xã có hơn 500 con, chiếm gần 1/3 số ngựa nơi đây. Ngựa bạch tại Hữu Kiên được chăn thả tự nhiên trên đồi cỏ. Ảnh Hồng Vân Hơn 20 năm nuôi ngựa bạch, anh Nông Văn Quang thôn Co Hương cho biết, để phân biệt ngựa bạch và ngựa trắng phải dựa vào những đặc điểm như toàn thân ngựa có lông màu trắng, da trắng hồng, viền mắt màu hồng, con ngươi màu đỏ hồng, nếu soi đèn vào mắt ngựa ban đêm có màu đỏ rực. Mũi, miệng và bộ phận sinh dục của ngựa có màu hồng đỏ, bộ móng màu trắng ngà. Ngựa bạch di chuyển chậm chạm nhưng khỏe mạnh, ít ốm đau, các bệnh thường gặp như tụ huyết trùng đều có thuốc chữa. “Nhà tôi có 8 con ngựa bạch và 2 con ngựa thường. Ngựa bạch sức chống chịu thời tiết tốt, trong đợt mưa tuyết đầu năm, chúng tôi vẫn chăn thả và không bị chết như trâu bò", anh Quang nói thêm. Thông thường người dân thả ngựa bạch trên đồi từ tháng 10 đến tháng 3 âm lịch năm sau vì thời gian đó chưa cấy lúa, sáng mở chuồng lùa chúng đi rồi tối muộn mới tìm về. Một số hộ thả tự nhiên có khi cả tuần mới cho về chuồng, ngựa đi theo đàn nên không sợ lạc. Người dân địa phương chăm sóc ngựa khá đơn giản, ngoài ăn cỏ thì ngựa bạch ăn ngô, cám. Ảnh Hồng Vân Thức ăn của ngựa bạch chủ yếu từ nguồn cỏ cây dồi dào trên đồi núi, khi về nhà được chủ bổ sung ngô, cám. Theo anh Nông Văn Hải thôn Suối Mạ, ngựa bạch cái 3 năm có thể sinh sản và "đẻ rất khỏe”. Thời gian ngựa mang thai là 11 tháng, ngay sau khi sinh con 10-30 ngày, ngựa mẹ đã có thể phối giống. Việc chọn ngựa bố cho phối rất quan trọng, mỗi lần muốn phối giống anh Hải phải gọi điện tới nhà có nuôi ngựa bạch đực với các tiêu chí to, cao, béo, khỏe để hẹn ngày, rồi đem ngựa cái nhà mình xuống. Khi đông người có nhu cầu phối giống cho ngựa, anh Hải phải đợi khá lâu. “Mấy năm trước phối giống khá dễ và rẻ chỉ 200 nghìn mỗi lần, nhưng giờ phải 600 nghìn đồng người ta mới đồng ý cho mang ngựa cái xuống”, anh Hải cười nói. Mỗi người nuôi ngựa đều phải biết tính tình của từng con trong đàn, có con hiền lành nhưng có con rất hung dữ. Trong đàn 8 con ngựa bạch của gia đình, anh Quang thuộc lòng tính cách của chúng. 4 con cái đều rất bênh con và khó tính, người ngoài khó lòng động vào chúng được, đặc biệt khi đang ăn. Chỉ có chủ mới chải bờm ngựa, vuốt ve chúng mà không lo bị đá. Vậy nên mỗi khi nhà nào thịt ngựa đều đem đi nơi khác thịt vì hàng ngày bầu bạn với chúng, không ai nỡ nhìn cảnh con vật bị đem ra xẻ thịt. Ngựa bạch được người dân trong xã coi như “sổ tiết kiệm” để khi nào có công việc thì bán. Ảnh Hồng Vân Không giống ngựa thường nuôi lấy sức kéo, ngựa bạch chủ yếu nuôi lấy thịt và nấu cao. Mỗi con non sau khi cai sữa 5 tháng được thương lái mua với giá khoảng 20 triệu. Ngựa 3 năm tuổi có giá khoảng 60 triệu, những con già hơn một chút để lấy xương nấu cao giá 70-80 triệu đồng. Mỗi năm 4 con ngựa cái nhà anh Quang đều đẻ con, chọn con khỏe mạnh anh để lại, những con khác đem bán. Ông Nông Quang Đảm, Chủ tịch xã Hữu Kiên cho biết, ngựa bạch được người dân chăn nuôi từ hơn 30 năm trước, nhận thấy giống này hợp với khí hậu và sinh trưởng tốt nên nhiều nhà phát triển đàn. Mặc dù vốn ban đầu tương đối cao nhưng chăn nuôi ngựa bạch không mất nhiều công sức, tận dụng luôn nguồn cỏ, ngô, thóc có sẵn nên chúng lớn nhanh, được nhiều khách tìm mua. “Chính quyền huyện, xã cũng đã có những hỗ trợ về vốn, kỹ thuật chăn nuôi ngựa bạch cho bà con để giúp xóa đói giảm nghèo, nhất là trong điều kiện Hữu Kiên thuộc xã vùng 3 khó khăn”, vị chủ tịch nói. Hồng Vân Ngựa bạch hay ngựa bạch tạng hay ngựa trắng trội Dominant White – ký hiệu D là thuật ngữ chỉ về những cá thể ngựa có bộ lông màu trắng tuyền xuất hiện do tương tác của các gen lặn alen lặn thông qua hiện tượng đột biến. Những đột biến này có thể là ngẫu nhiên và xuất dịchhiện ở các cá thể ngựa mang tính chất vãng lai nhưng cũng có thể được chọn lọc, giữ lại nhân giống để trở thành một giống ngựa, chẳng hạn như giống ngựa bạch Việt Nam, ngựa bạch Mỹ, ngựa bạch Pháp, ngựa Camarillo. Một con ngựa trắng trội Nhìn chung, chúng là những cá thể ngựa thuộc thể loại ngựa trắng nhưng có lông màu trắng tuyền hoặc trắng ánh kim hay hồng nhuận, màu trắng tuyền là trội so với các màu tuyền khác. Những cá thể ngựa bạch tương đối quý hiếm do tỷ lệ xuất hiện thấp, những con ngựa màu trắng tuyền và hồng nhuận này được ưa chuộng để làm kiểng, kéo xe kiểng, một số nơi như ở Việt Nam, chúng được chọn giống và nhân nuôi ngựa để lấy xương làm cao ngựa bạch. Ở một số nơi, các đàn ngựa trắng bạch tạng này được nhân nuôi thành quần thể để bảo tồn. Ngựa bạch là giống ngựa quý hiếm, có thể dùng thịt và xương để làm thuốc chữa bệnh, giống ngựa này ít bệnh tật, không mất nhiều công chăm sóc. Khi con gái lấy chồng, bố mẹ cho vài đôi ngựa bạch để con có vốn liếng làm ăn. Dần dà đây được xem là nét đẹp được phổ biến ở xã trước kia thuộc diện khó khăn này. Mỗi gia đình trong xã nuôi từ 2 đến 15 con ngựa bạch, số lượng ngựa luôn được khống chế để tiện cho việc chăm sóc Đổi đời nhờ nuôi ngựa bạch Ông Nông Văn Chưng, năm nay 45 tuổi, ở thôn Co Hương được coi là người “mát tay” chăn ngựa bạch nổi tiếng kể “Hữu Kiên là xứ rừng già nổi tiếng của huyện Chi Lăng. Từ lúc lớn lên, đã thấy ông nội nuôi ngựa, sau đó đến bố cũng nuôi ngựa, nhưng chủ yếu là ngựa để thồ, thu hoạch lúa ngô và những thứ ở rừng về”. Khoảng 20 năm trở lại đây, thôn Co Hương mới chuyển sang nuôi ngựa bạch để kinh doanh, vì loại ngựa bạch mắt đồng mắt trắng có giá trị kinh tế cao, hợp với thổ nhưỡng khí hậu lạnh ở thảo nguyên này. Ngựa bạch ở Co Hương chăn thả dễ, ít ốm đau, bệnh tật, phát triển rất tốt. “ Hiện, cả xã có con ngựa, riêng ngựa bạch là con. Nuôi ngựa đem lại nguồn thu tốt, ổn định cho bà con. Sắp tới, xã sẽ chỉ đạo các thôn lập danh sách ngựa, quản lý theo gia phả để tránh giống bị thoái hóa vì giao phối cận huyết, hay phòng dịch bệnh được tốt hơn. Đồng thời, sẽ chú trọng xây dựng thương hiệu bằng cách quản lý từ khâu giống đến khâu xuất bán, xây dựng quy chế về chăn nuôi, trong đó quy định nếu hộ gia đình nào mà cố tình bán ngựa non, ngựa ốm, ngựa bệnh thì xã sẽ kiên quyết không cấp giấy xuất hàng, tránh làm ảnh hưởng đến uy tín thương hiệu ngựa Hữu Kiên. Ông Nguyễn Hoa Tin, Chủ tịch UBND xã Hữu Kiên ” “Ngựa bạch không phải nuôi lấy sức kéo, mà chủ yếu nuôi lấy thịt và nấu cao. Ngựa non cai sữa đã bán được tầm 20 triệu đồng; ngựa 3 năm tuổi có giá khoảng 60 triệu đồng; những con già hơn để lấy xương nấu cao giá 70 - 80 triệu đồng”, ông Chưng kể. Co Hương là thôn nghèo nằm heo hút nơi rẻo cao, đường sá đi lại xa xôi, khó khăn. Bà con sinh sống nơi đây là người dân tộc Tày, sống chủ yếu nhờ trồng trọt và chăn nuôi. Nhưng nơi này khí hậu lạnh giá, nên về mùa đông, gia súc, gia cầm thường chết vì lạnh, dịch bệnh, cây trồng cũng khó phát triển, vì vậy khoảng chục năm trước, ở Hữu Kiên đa phần là hộ nghèo. Nay nhờ có đàn ngựa bạch, các gia đình dần được đổi đời. Như gia đình ông Chưng, trước khi nuôi ngựa rất nghèo, nhưng đến nay đã xây được nhà đẹp, sắm ô tô, mua máy xúc. Chỉ tay về phía quả đồi đang có những con ngựa thong dong gặm cỏ, ông cho hay, nhờ nuôi ngựa mà đời sống của người dân Co Hương từ khó khăn đã sang trang mới, có của ăn của để. “Vì vậy, con ngựa bạch cũng được người dân coi trọng, giờ đây ngựa bạch được làm những món quà đặc biệt cho con cái ra ở riêng. Tới đây, khi cô con gái đi lấy chồng, vợ chồng tôi cũng sẽ cho đôi ngựa làm của hồi môn, vừa có ý nghĩa khuyến khích con cái chăn nuôi xây dựng kinh tế gia đình. Có con ngựa, con gái Co Hương, Hữu Kiên giờ đây ngày càng đắt chồng hơn đó! Có những gia đình hồi môn cho con gái tới 4 con ngựa bạch thì giá trị tương đương một chiếc xe hơi loại vừa”, ông Chưng vui vẻ kể. “Đất đai trên này thì rộng, kể cả cho cái ô tô thì cũng có đi đâu, cho đôi ngựa để đôi trẻ có kế sinh nhai ngay từ thuở đầu lập nghiệp. Nhà tôi không có điều kiện, chỉ cho con được 1 con ngựa lúc ra ở riêng. Rồi nó chăm tốt, năm sau con ngựa sinh được thêm con, cứ thế cần cù chịu khó là có tài sản rồi”, chị Nông Thị Tươi, một hộ dân ở Co Hương kể. Như thành một nét đẹp văn hóa, các gia đình ở Co Hương giờ đây phổ biến chuyện cho con cái con ngựa khi ra ở riêng. Đám cưới rước dâu, cô dâu chú rể đi trước, phía sau lẫn trong đoàn đưa dâu có người dắt theo đôi ngựa hồi môn là của cô dâu về nhà chồng không còn là chuyện lạ. Ngựa giờ không chỉ là tài sản, là kế sinh nhai, mà còn là thương hiệu của vùng đất cao nhất, xa nhất, địa hình khó khăn nhất của huyện nghèo nơi biên viễn này. Ly kỳ đi tìm ngựa bạch Số lượng ngựa không ngừng tăng lên, góp phần bảo vệ nguồn gen ngựa bạch Việt Nam thuần chủng Về Co Hương, chúng tôi mới vỡ lẽ, không phải cứ ngựa trắng là ngựa bạch, có thể bán với giá lên tới cả trăm triệu đồng/con. Chủ tịch UBND xã Hữu Kiên Nguyễn Hoa Tin - một người say mê với nghề nuôi ngựa bạch chia sẻ, con ngựa toàn thân lông trắng, mà mắt vẫn đen thì cũng không đáng tiền là mấy. Con ngựa bạch quý là mắt có màu trắng mây, chung quanh con ngươi có một vành màu đồng lửa, khi mặt trời đứng bóng mắt bị lòa, thậm chí trong đêm, mắt bắt ánh sáng đèn đỏ như đốm lửa. Các lỗ tự nhiên lỗ mũi, mõm... có màu hồng đỏ, bốn chân có móng sừng, màu cước ánh bạc... “Đặc điểm của loại ngựa mắt đồng là cứ đến giữa trưa trời nắng, chúng không nhìn thấy đường, buộc phải tìm bụi cây, hay chỗ nào đó đứng nghỉ. Sau độ 1 giờ đồng hồ thì chúng mới nhìn lại được, nên muốn bắt ngựa thì cứ đến trưa là chúng không biết đường nào mà chạy, chỉ cần mang thừng cột cổ dắt về”, ông Tin cho hay. Ngựa được chăn thả hoàn toàn tự nhiên mà không tốn công chăm sóc Để có được những con ngựa bạch thực sự, người nuôi ngựa ở Co Hương sẽ tìm cách chọn lọc phối giống. Theo đó, ngựa bạch mẹ phối với ngựa bạch bố sinh ra ngựa bạch con là lẽ dĩ nhiên. Ngoài ra, người nuôi ngựa còn tìm cách cho ngựa thường sinh ra ngựa bạch. Đó là chọn những con ngựa cái màu vàng vàng hoặc màu đen trắng; rồi ban đêm cầm đèn pin soi vào mắt chúng, thấy mắt đỏ lừ như hòn than đang cháy thì giữ lại, cho phối với ngựa bạch đực để sinh ra ngựa bạch. Hoặc những con ngựa bạch mẹ đem phối với ngựa đực thường cũng có cơ hội sinh ra ngựa bạch. Những con ngựa bạch quý sẽ bán được giá, đắt hàng, vì nấu thành sản phẩm cao ngựa bổ dưỡng. Một con ngựa ở Co Hương chỉ nấu được từ 3 - 4kg cao. “Con ngựa nào mà nấu được hơn thì đó là cao ngựa khác chứ nhất định không phải ngựa bạch Co Hương, vì ở đây chúng tôi chỉ nấu 100% từ xương của ngựa bạch, quy trình nấu thì rất nghiêm ngặt. Xương phải được làm sạch, rồi chặt nhỏ, xong thì dùng máy thủy lực khuấy cho hết tủy và phần gân còn bám lại, đến lúc sạch mới cho lên nấu khoảng 25 giờ đồng hồ, đun trên bếp liên tục mới cô lại được thành cao”, ông Chưng nói và cho biết mỗi kg cao ngựa bạch hiện được bán với giá 15 triệu đồng. Làm giàu từ ngựa, gắn bó với ngựa, nên có tục cổ ở Hữu Kiên là gần như chẳng bao giờ chủ tự tay thịt ngựa, mà nếu có bán chỉ nhờ người khác đến dắt. Lúc thịt cũng kiêng đi không làm trong khuôn viên của nhà chủ mà phải xa tít ngoài bãi chăn thả...

phối giống ngựa bạch